Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ: Μέρος 3ο

Σήμερα δημοσιεύουμε το τρίτο και τελευταίο μέρος του άρθρου μας για τα κοινωνικά δίκτυα.


Η Διάχυση της Δύναμης
Η δύναμη είναι ο τρόπος με τον οποίο καταφέρνουμε τα πράγματα. Η κοινωνική αλληλεπίδραση δεν είναι ένας σκοπός από μόνη της. Αλληλεπιδρούμε κοινωνικά προκειμένου να πετύχουμε στόχους. Και η επίτευξη των στόχων υποδηλώνει μια σχέση δύναμης. Οι παραδοσιακές μορφές της δύναμης, ειδικά σε οργανισμούς, ασκούνται μέσω συγκεντρωτικών και ιεραρχικών συστημάτων κυριαρχίας που ασκούν έλεγχο και δίνουν εντολές. Στον εικονικό κόσμο, η δύναμη μετατοπίζεται στις άκρες, στα περιθώρια, στην περιφέρεια. Η εικονική δύναμη εμπεριέχεται στα δίκτυα. Αυτό το φαινόμενο καλείται διάχυση της δύναμης (Fraser & Dutta, 2008, σ. 23).

Η διάχυση της δύναμης στον εικονικό κόσμο δε σημαίνει ότι ο οργανισμοί είναι ανίσχυροι. Η αρχική αντίδραση των οργανισμών, των επιχειρήσεων και των γραφειοκρατικών δομών στα κοινωνικά μέσα, θα είναι να αποκτήσουν έλεγχο πάνω τους προκειμένου να προστατεύσουν τις υπάρχουσες κοινωνικέ δομές και ιεραρχίες. Οι τεχνολογικές e-ξελίξεις (20) συναντούν αντίσταση, η οποία αρχικά σκοπεύει στο να ελέγξει το δυναμικό τους ως προς την εξυπηρέτηση των παλιών συστημάτων. Εντούτοις, τα ηλεκτρονικά κοινωνικά μέσα έχουν εκρηκτικές επιδράσεις στη δύναμη.
Οι ιστοσελίδες κοινωνικών δικτύων ευνοούν τη μετάβαση δύναμης από τους «επαγγελματίες» στους «ερασιτέχνες». Με τη διάχυση της κοινωνικής δύναμης στις άκρες, η τεχνολογία Web 2.0 (21) έχει σηματοδοτήσει μια e-κρηξη η οποία αποκαλείται η «εκδίκηση του ερασιτέχνη». Αυτή η μετάβαση δύναμης έρχεται σε αντίθεση με την κλασσική θεώρηση της ιστορίας, η οποία θεωρεί ότι η ιστορία φτιάχνεται από Μεγάλου Άνδρες• η θεώρηση αυτή έχει αμφισβητηθεί από άλλους συγγραφείς σε διάφορα πεδία της επιστήμης (Frangos & Frangos, 2009, σ. 64; Frangos, 2009).

Για παράδειγμα, το περιοδικό Times ανακήρυξε ως άτομο της χρονιάς για το 2006 «Εσένα» (You) (Εικόνα 2). Ναι εσένα, διότι εμείς με τη συμμετοχή μας, έχουμε δείξει την τεράστια κοινωνική απήχηση των ιστοσελίδων κοινωνικών δικτύων YouTube, MySpace, Facebook κλπ. (Grossman, 2006). Επίσης, η «εκδίκηση του ερασιτέχνη» φαίνεται περισσότερο στη δημοσιογραφία των μπλογκ, όπου η έκφραση των απόψεων δεν υπόκειται σε ιδρυματικό ή οργανωτικό έλεγχο κάθετων δομών – όπως η κλασσική δημοσιογραφία – αλλά είναι ελεύθερη περιορισμών. Η δημοσιογραφία στα μπλογκ έχει κατηγορηθεί για έλλειψη αξιοπιστίας και επιστημονικότητας, αλλά οι Fraser & Dutta (2008, σ. 223-226) ισχυρίζονται ότι είναι μια άλλη μάχη για δύναμη.


Η διάχυση της δύναμης φαίνεται επίσης στην αγορά και τις επιχειρήσεις. Το κατέβασμα τραγουδιών μέσω Internet (22) και το iPod ανάγκασε το μοντέλο των Τεσσάρων Μεγάλων Μουσικών Βιομηχανιών μουσικής (Big Four = EMI, Universal Music Group, Warner Music, Sony BMG) να προσαρμοστεί στο νέο τοπίο και να υιοθετήσει νέο επιχειρησιακό μοντέλο που λαμβάνει υπόψη την τεχνολογία του διαδικτύου Web 2.0 (Music 2.0). Μέσα στις επιχειρήσεις η τεχνολογία των ΙΚΔ αποτελεί μια απειλή για την κάθετη οργάνωση δύναμης και γνώσης. Η πρωτοβουλία και η καινοτομία δεν είναι πλέον προνόμιο μόνο των ιεραρχικά ανώτερων, αλλά ενθαρρύνεται η αποκεντρωμένη συνεργασία και η ανοιχτή καινοτομία.

Η πιο έντονη εκδήλωση της διάχυσης δύναμης φαίνεται στην πολιτική. Οι πολιτικοί έχουν αναγνωρίσει ότι οι ΙΚΔ συντηρούν κοινωνική δύναμη, και την χρησιμοποιούν. Για παράδειγμα η πετυχημένη προεκλογική εκστρατεία του Barak Obama στηρίχθηκε στην κατανόηση του δυναμικού του Διαδικτύου και των ΙΚΔ (Lee, 2009, σ. 164; Milkis & Rhodes, 2009, σ. 2). Ταυτόχρονα όμως, η διάχυση της δύναμης στις ΙΚΔ, ευνοεί και την περαιτέρω «πολιτική ενασχόληση» κάθε χρήστη, ο οποίος μπορεί να επικοινωνεί με πολιτικά πρόσωπα άμεσα χωρίς να υπάρχουν κάθετες δομές (Chadwick, 2006). Τέλος, η τεχνολογία Web 2.0 δημιούργησε και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση (e-government), όπου οι αγκυλώσεις της γραφειοκρατίας αντιμετωπίζονται (Chadwick & May, 2003, σ. 271). Τελικά, φαίνεται ότι το Διαδίκτυο μια μέρα ίσως διευκολύνει την πολιτική συμμετοχή με τέτοιο τρόπο ώστε να δώσει μια νέα σημασία στη λέξη δημοκρατία.

3. Συμπέρασμα

Στην παρούσα εργασία έγινε μια περιγραφή και αναφορά στον ορισμό των ιστοσελίδων κοινωνικών δικτύων και στον τρόπο λειτουργίας τους. Επιπλέον, τονίστηκαν οι κοινωνικές επιπτώσεις των ΙΚΔ οι οποίες είναι: ο κατακερματισμός της ταυτότητας, ο εκδημοκρατισμός του στάτους και η διάχυση της δύναμης. Οι συνέπειες αυτές αλλάζουν την παραδοσιακή μορφή της κοινωνίας και αξίζουν μελέτη για να κατανοηθούν περισσότερο και να προσδιοριστεί ο ρόλος τους στη σημερινή κοινωνική οργάνωση.

Σημειώσεις
(20) Στα Αγγλικά έχει εισαχθεί ο νεολογισμός e-ruption, που σημαίνει τεχνολογική έκρηξη και κατ’ επέκταση εξέλιξη. Από το electronic και το eruption (έκρηξη).
(21) Η τεχνολογία του διαδικτύου κατά την οποία οι χρήστες φτιάχνουν το περιεχόμενο του Διαδικτύου, όπως μπλογκ (blog), ΙΚΔ (MySpace , Facebook, YouTube). Συγκεριμένα, ο Καραμπάσης (2008, σ. 9) ορίζει το Web 2.0 ως εξής: «Web 2.0 ή social web. Αν και ο όρος παραπέμπει σε μια «επόμενη γενιά» του web, δεν αναφέρεται σε μια αναθεώρηση των τεχνικών που προσδιορίζουν την αρχιτεκτονική του αλλά στους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται η πλατφόρμα του web. Νέα συστήματα που έχουν ως πυρήνα τους μεγάλες δυνητικές ομάδες από απλούς χρήστες, υπηρεσίες φιλοξενίας ψηφιακού περιεχομένου και interfaces που προσφέρουν τις υπηρεσίες αυτές χωρίς να απαιτούν καμία ιδιαίτερη τεχνογνωσία από πλευράς των χρηστών τους και κανενός είδους άμεση χρηματική επιβάρυνση έρχονται σιγά σιγά στο προσκήνιο και καταλαμβάνουν ένα τεράστιο κομμάτι της online δραστηριότητας. Τα blogs, τα wikis, τα social bookmarking και networking sites, αποτελούν τους πυλώνες ενός φαινομένου όπου όχι μόνο οι ειδικοί σε θέματα υπολογιστών αλλά ο απλός πλέον κόσμος, ο πολίτης, κάνοντας χρήση των νέων μέσων μετατρέπεται σιγά-σιγά από παθητικός ακροατής, τηλεθεατής και αναγνώστης, από παθητικός καταναλωτής δηλαδή μιντιακών προϊόντων , σε ενεργητικό παραγωγό, χρήστη και αναζητητή περιεχομένου.» Από την τελευταία φράση του Καραμπάση (2008, σ. 9), έχει εισαχθεί ο αγγλικός νεολογισμός prosumer (produce + consumer), που συμπεριλαμβάνει την έννοια του χρήστη καταναλωτή ο οποίος είναι ταυτόχρονα ενεργητικός παραγωγός.
(22) Η πιο γνωστή ιστοσελίδα για κατέβασμα τραγουδιών από το Διαδίκτυο ήταν το Napster. Bλ. Το αφιέρωμα του περιοδικού Business Week (τχ. 14 Αυγούστου 2000) για το Napster και ειδικά του άρθρο του Ante (2000). To Napster έκλεισε το 2001.


Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία

Ante, S.Ε., 2000, “Inside Napster”, BusinessWeek, τχ. 3694; 14 Αυγούστου, σ. 112, διαθέσιμο από http://www.businessweek.com/2000/00_33/b3694001.htm.

Barlow, J.P., 1996, A Declaration of the Independence of Cyberspace, διαθέσιμο από: http://homes.eff.org/~barlow/Declaration-Final.html

Bates, S., 2008, “Bhutto's son appeals for privacy”, Guardian, 8 Ιανουαρίου, διαθέσιμο από http://www.guardian.co.uk/world/2008/jan/08/pakistan.stephenbates.

Boyd, D.M. & Ellison, N.B., 2008, “Social Network Sites: definition, history, and Scholarship”, Journal of Computer-Mediated Communication, 13 (1), σ. 210-230.

Chadwick, A. & May, C., 2003, “Interaction between States and Citizens in the Age of the Internet: “e-Government” in the United States, Britain, and the European Union”, Governance: An International Journal of Policy, Administration, and Institutions, 16 (2), σ. 271–300.

Chadwick, A., 2006, Internet Politics: States, Citizens, and New Communication Technologies, New Yorkκ, Oxford University Press

Coutu, D., 2007, “We Googled You”, Harvard Business Review, 85 (6), σ. 37-47.

Frangos, C.C. & Frangos, C.C., 2009, “George Higoumenakis (1895-1983): Greek Dermatologist”, Journal of Medical Biography, 17 (2), σ. 64-72.

Frangos, C.C., 2009, “Towards a realistic approach to medical biography”, Journal of Medical Biography, υπό έκδοση.

Fraser, Μ. & Dutta, S., 2008, Throwing Sheep in the Boardroom: How online social networking will transform your life, work and world, West Sussex, England, Wiley.

Grossman, L., 2006, “Time's Person of the Year: You”, Times, 13 Δεκεμβρίου, διαθέσιμο από http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1569514,00.html.

Lee, J.H., 2009, “Internet Politics: Is it Another New Media with Politics, or Business, as Usual?”, Review of Communication, 9 (2), σ. 164-167.

Milkis, S.M. & Rhodes, J.H., 2009, “Barack Obama, the Democratic Party, and the Future of the “New American Party System””, The Forum, 7 (1), article 7.

Nan Lin, 2001, Social Capital: A theory of social structure and Action, New York, Cambridge University Press.

Nizza, M., “Prankster Playing Bhutto’s Son on Facebook Fools News Outlets”, The Lede: The New York Times blog, 2 Ιανουαρίου, διαθέσιμο από http://thelede.blogs.nytimes.com/2008/01/02/prankster-playing-bhuttos-son-on-facebook-fools-news-outlets/.

Sage, Α., 2008, “Facebook 'president' traps French media in web of deceit”, The Times, 12 Ιανουαρίου, διαθέσιμο από http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article3173279.ece.
Sundén, J., 2003, Material Virtualities, New York, Peter Lang.

Weinberger, D., 2001, “Weblog Stat Questions“, JOHO the Blog: David Weinberger's Weblog, 19 Δεκεμβρίου, διαθέσιμο από: http://urlizer.com/00/1856/.

Wellman, B., Quan Haase, A., Witte, J., & Hampton, K., 2001, “Does the Internet Increase, Decrease, or Supplement Social Capital? Social Networks, Participation and Community Commitment”, American Behavioral Scientist, 45 (3), σ. 436-455

Zafiropoulos, Κ. & Vrana, V., 2008, “A Social Networking Exploration of Political Blogging in Greece”, σε: M.D. Lytras, J.M. Carroll, E. Damiani, & R.D. Tennyson (Επιμ.), Emerging Technologies and Information Systems for the Knowledge Society, Berlin / Heidelberg, Springer, σ. 573-582.

Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία

Καραμπάσης, Ζ., 2008, Το blogging στην Ελλάδα: προφίλ, κίνητρα και πρακτικές των ελληνόφωνων bloggers, Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία, Αθήνα, Τμήμα Ψυχολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Κυριακόπουλος, Α., 2009, «Η πρώτη σύλληψη στο Facebook», Ελευθεροτυπία, 16 Ιουνίου, σ. 46.

Ταχιάου, Χ., 2009, Η μπίχλα του Άμστερνταμ, τα κάστρα του Νιούκασλ και ο… Λαζόπουλος, Μακεδονία, 14 Ιουνίου, διαθέσιμο από http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=40355.

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ: Μέρος 2ο

Συνεχίζουμε την προηγούμενη δημοσίευση με το 2ο μέρος. Σήμερα μιλάμε για 2 κοινωνικές προεκτάσεις των ιστοσελίδων κοινωνικής δικτύωσης και την επόμενη εβδομάδα, καταλήγουμε με μια τρίτη κοινωνική προέκταση και ένα ενδιαφέρον συμπέρασμα. Σας περιμένουμε!


2. Κοινωνικές Προεκτάσεις

Η μελέτη της θεματικής τριάδας «ταυτότητα – στάτους – δύναμη» αντικατοπτρίζει τη δυναμική της κοινωνικής οργάνωσης από τις αρχές της ανθρώπινης ιστορίας (Fraser & Dutta, 2008, σ. 20). Η πρώτη φάση κάθε κοινωνικής οργάνωσης είναι η κατασκευή ατομικής και συλλογικής ταυτότητας. Η δεύτερη φάση είναι η ανισότιμη κατανομή του κοινωνικού κεφαλαίου που επιφέρει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα βάσει ιδιοτήτων του στάτους (= κοινωνική θέση). Και τρίτον, το κοινωνικό κεφάλαιο μεταφράζεται σε ισχύ κάτω από διάφορες μορφές κυριαρχίας – υλικής και συμβολικής, επειδή οι κοινωνίες διοικούνται από κάθε είδους οργανωτικές δομές που κατανέμουν αγαθά που βρίσκονται σε περίσσεια ή έλλειμμα.

Κατακερματισμός της ταυτότητας
Η ταυτότητα στον κόσμο των ιστοσελίδων κοινωνικών δικτύων είναι εικονική. Παρόλο που οι ταυτότητες στον πραγματικό κόσμο είναι προϊόν κοινωνικών συμπεριφορών, οι οποίες ακολουθούν παραδοσιακές αξίες, ο κυβερνοχώρος δημιουργεί ένα πιο ευρύ επίπεδο, το οποίο διευκολύνει την προσωπική κατασκευή ταυτοτήτων. Επιπροσθέτως, παρόλο που οι ταυτότητες στον πραγματικό κόσμο είναι κατά κανόνα μοναδικές (unitary), στον κυβερνοχώρο οι ταυτότητες είναι αρκετά συχνά πολλαπλές. Αυτή η ιδιότητα του κυβερνοχώρου καλείται κατακερματισμός της ταυτότητας, μιας και η πραγματική ταυτότητα μπορεί να διαιρεθεί, να κομματιαστεί ή να κατακερματισθεί στον κυβερνοχώρο αρκετές φορές και να λάβει όποιο πρόσωπο θέλει.

Ο κατακερματισμός της ταυτότητας μπορεί να είναι ριζοσπαστικά απελευθερωτικός ή βαθιά ανησυχητικός. Η απελευθερωτική του μορφή περιλαμβάνει την εκμετάλλευση των γνωριμιών μέσα στον κυβερνοχώρο προς όφελος ορισμένης επαγγελματικής ή οικονομικής προόδου (9). Επίσης, είναι απελευθερωτικός ως προς το γεγονός ότι η δημιουργία ταυτότητας στον κυβερνοχώρο δεν έχει περιορισμούς. Ο κυβερνογκουρού John Perry Barlow, στη Διακήρυξη Ανεξαρτησίας του Κυβερνοχώρου το 1996, αναφέρει ότι

ο κυβερνοχώρος είναι ένας χώρος ο οποίος είναι τόσο παντού όσο και πουθενά, μα δε βρίσκεται εκεί που κατοικούν τα σώματα των ανθρώπων. Δημιουργούμε έναν κόσμο όπου όλοι μπορούν να εισέρχονται χωρίς ειδική μεταχείριση ή προκατάληψη σύμφωνα με τη φυλή, την οικονομική δύναμη, τη στρατιωτική δύναμη ή την τοποθεσία γέννησης. Δημιουργούμε έναν κόσμο όπου ο καθένας, οπουδήποτε μπορεί να εκφράσει τα πιστεύω του, χωρίς φόβο αποσιώπησης ή λογοκρισίας. Οι νομικές έννοιες της ιδιοκτησίας, της έκφρασης, της ταυτότητας, της κίνησης και του περιεχομένου δεν εφαρμόζονται σε εμάς. Όλες βασίζονται στην ύλη, και δεν υπάρχει ύλη εδώ (10).

Η επικίνδυνη μορφή που μπορεί να λάβει ο κατακερματισμός της ταυτότητας αφορά την κατάργηση της ιδιωτικής ζωής που μπορεί να έχει ή να θέλει κάποιος να διατηρήσει, επειδή ο καθένας έχει τη δυνατότητα τώρα να μάθει για κάποιον άλλον στο Google (11). Άλλη αρνητική μορφή αφορά την επικίνδυνη ενέργεια η ταυτότητα να κλαπεί, να δημιουργηθεί ερήμην της γνώσης του ατόμου ή και ακόμα να σβησθεί. Για παράδειγμα, ο γιος της γνωστής Ιρακινής πολιτικού Μπεναζίρ Μπούτο (Benazir Bhutto), ο Μπιλαουάλ (Bilawal) φερόταν να δήλωνε στο προφίλ του στο Facebook ότι δεν ενδιαφερόταν για την τύχη της χώρας του μετά το θάνατο της μητέρας του καθώς ήταν απλώς φοιτητής (12). Επίσης είχε δημιουργήσει την εικόνα ενός γυναικά φοιτητή που ενδιαφερόταν μονάχα για διασκέδαση. Όλες οι μεγάλες εφημερίδες του κόσμου (Daily Telegraph, Guardian, Los Angeles Times) σχολίαζαν αρνητικά τα όσα έγραφε για να μάθουν προς έκπληξή τους ότι το προφίλ ήταν ψεύτικο (13). Το Facebook ανακάλυψε και ένα άλλο ψεύτικο προφίλ με το όνομα αυτό, το οποίο επίσης διεγράφη. Παράδειγμα ψεύτικου προφίλ αναφέρθηκε και στα Ελληνικά ΜΜΕ, όπου φοιτητής στην Κρήτη συνελήφθη επειδή δημιούργησε ψεύτικο προφίλ της σπιτονοικοκυράς του και ανέβαζε απόρρητες φωτογραφίες της (14).

Εκδημοκρατισμός του στάτους (15)
Η προσέλκυση ψυχολογικών μεταβολών υπό τη μορφή εκτίμησης και κύρους είναι κίνητρα που ωθούν τα άτομα να αλληλεπιδρούν κοινωνικά σε Online δίκτυα• και αυτό με άλλα λόγια είναι το κοινωνικό στάτους (Fraser & Dutta, 2008, σ. 22). Παραδοσιακά το κοινωνικό κεφάλαιο μεταφέρεται από οργανωτικές-ιδρυματικές νόρμες σχετικές με την τάξη, την εκπαίδευση, το επάγγελμα, τον τίτλο, την ηλικία, το φύλο κ.ο.κ. Ο εικονικός κόσμος ωστόσο δημιουργεί χώρο όπου η φήμη (δόξα), το κύρος, η εκτίμηση, η επιρροή και ο πλούτος ακόμη αποδίδονται σύμφωνα μ’ ένα τελείως διαφορετικό σύστημα αξιών. Τα εικονικά περιβάλλοντα δημιουργούν νέα επίπεδα διάδρασης όπου τα παραδοσιακά γνωρίσματα που προσδίδουν στάτους θεωρούνται άδικα, αναποτελεσματικά και τελικώς άσχετα. Το φαινόμενο αυτό καλείται «εκδημοκρατισμός του στάτους».

Το στάτους κάποιου ατόμου εκφράζεται με το κοινωνικό κεφάλαιο που το άτομο διαθέτει. Αδρά, το κοινωνικό κεφάλαιο είναι η επένδυση σε κοινωνικές σχέσεις μ’ ένα προσδοκώμενο κέρδος. Ο κοινωνιολόγος Nan Lin (2001, σ. 19) μιλάει για το κοινωνικό κεφάλαιο ως εξής: «Άτομα εμπλέκονται σε σχέσεις και δικτυώσεις προκειμένου να παράγουν κέρδος». Το κοινωνικό κεφάλαιο παράγει πληροφόρηση, επιρροή, κοινωνική εκτίμηση και αναγνώριση σ’ αυτόν που το κατέχει (Wellman et al., 2001, σ. 436-438).

Τα παραδείγματα από την ενίσχυση του κοινωνικού κεφαλαίου μέσω ιστοσελίδων κοινωνικών δικτύων είναι πολλά. Ο Arash Derambarash χρησιμοποίησε μια προεκλογική εκστρατεία του στο Facebook για να ανακηρυχθεί πρόεδρος του Facebook προκειμένου να προσελκύσει την προσοχή των ΜΜΕ. Επιζητούσε την προσοχή αυτή, διότι κατέβαινε για δημοτικός σύμβουλος στην περιοχή του Παρισιού• και τελικά κέρδισε (16). Το παράδειγμα αυτό δείχνει ότι η αναζήτηση κοινωνικού κεφαλαίου μετατοπίζεσαι σταδιακά προς τον εικονικό κόσμο.

Η φήμη (ή δόξα) επίσης ενισχύεται μέσω ΙΚΔ, όπως το MySpace, το Facebook, και το YouTube. Η απουσία «θυρωρών» στον κυβερνοχώρο σημαίνει ότι η φήμη μπορεί ν’ αποκτηθεί αμέσως, χωρίς λογοκρισία, και παγκοσμίως. Ο Andy Warhol το 1968 είχε πει ότι στο μέλλον όλοι θα είναι διάσημοι για 15 λεπτά (εννοώντας την καταλυτική δύναμη της τηλεόρασης και του κινηματογράφου). Στον κυβερνοχώρο, μπορεί να ειπωθεί ότι όλοι μπορεί να γίνουν διάσημοι για 15 Μεγκαμπάιτς (megabytes) ή όλοι θα είναι διάσημοι σε δεκαπέντε ανθρώπους (17). Ένα παράδειγμα είναι όταν το βίντεο της LisaNova (πραγματικό όνομα: Lisa Donovan) στο YouTube με 11,000,000 βλέψεις της άνοιξε το δρόμο για μια εκπομπή στο MadTV• άλλο παράδειγμα είναι εκείνο της Tila Nguyen (ή Tila Tequila, όπως είναι πιο γνωστή), η οποία κατάφερε να αποκτήσει στο MySpace δύο εκατομμύρια φίλους και αύξησε σε υψηλά επίπεδα τη φήμη της. Οι θετικές συνέπειες γι’ αυτήν ήταν μια φωτογράφηση στο εξώφυλλο του Playboy καθώς και ένα ρεάλιτι τηλε-παιχνίδι στο MTV (Fraser & Dutta, 2008, σελ. 127-128). Και από τον ελληνικό χώρο υπάρχει αντίστοιχο παράδειγμα όπου ο Θεσσαλονικιός Δημήτρης (πραγματικό όνομα: Δημήτρης Αβραάμ), με την χαρακτηριστική προφορά, ανέβασε κάποια χιουμοριστικά βίντεο στο YouTube (18). Τα βίντεο αυτά τον έκαναν ιδαίτερα δημοφιλή μετά την προβολή τους από την εκπομπή του Λάκη Λαζόπουλου «Αλ Τσαντίρι Νιούζ» (19).

Οι ΙΚΔ επίσης εκθέτουν τη φήμη μας σε όλο τον κόσμο, σαν ένα παγκόσμιο παζάρι ή αγορά. Ελάχιστα μπορεί να μείνουν κρυφά και κάθε γνώμη μπορεί να γίνει ευρέως διαθέσιμη. Η διαφορά με τη διαχείριση της φήμης στον πραγματικό κόσμο και τον εικονικό, είναι ότι στον εικονικό όλοι μπορούν να κρίνουν, οι φίλοι βαθμολογούν τους φίλους τους, οι πελάτες αξιολογούν τις εταιρείες, οι καταναλωτές βαθμολογούν και σχολιάζουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες, οι φοιτητές και μαθητές βαθμολογούν τους καθηγητές τους, και οι υπάλληλοι τ’ αφεντικά τους. Τέλος οι ΙΚΔ έχουν χρησιμοποιηθεί και αθέμιτα να ανεβάσουν το εμπορικό στάτους κάποιας επιχείρησης, μειώνοντας τελικά όμως την εμπιστοσύνη του καταναλωτή απέναντι στην επιχείρηση (Fraser & Dutta, 2008, σελ. 177-178).


Σημειώσεις
(9) Για τη γνωριμία, έχει εισαχθεί ο νεολογισμός στα Αγγλικά «e-quaintances» από το electronic και το acquaintances (=γνωριμία).
(10) Βλ. Barlow (1996).
(11) Το φαινόμενο να αναζητώνται πληροφορίες για πρόσωπα που προσέρχονται για συνέντευξη σε εταιρείες ή προσωπικές πληροφορίες για γνωστούς μας, έχει συζητηθεί αρκετά σε αγγλικά περιοδικά. Στην αγγλική γλώσσα καθιερώνεται η φράση “We Googled you”, που σημαίνει «Αναζητήσαμε πληροφορίες για σένα στο Google”. Βλ. Coutu (2007), για μια εκτενέστερη συζήτηση.
(12) Ήταν φοιτητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Βλ. Bates (2008).
(13) Για μια αναλυτική περιγραφή των δημοσιευμάτων που ακολούθησαν αυτή την ιστορία, βλ. ένα άρθρο του Nizza (2008), από το μπλογκ της εφημερίδας New York Times, The Lede: Notes on the news.
(14) Βλ. τα άρθρα των εφημερίδων Τα Νέα (http://www.tanea.gr/default.asp?pid=2&artid=4522126&ct=1) και Ελευθεροτυπία (Κυριακόπουλος, 2009, σ. 46).
(15) Η λέξη στάτους αναφέρεται στην κοινωνική κατάσταση του ατόμου.
(16) Βλ. Fraser & Dutta (2008, σελ. 111-113) και το άρθρο του Sage (2008) στις Times του Λονδίνου.
(17) Η πρώτη παράφραση της γνωστής φράσης του Andy Warhol αναφέρεται στο γεγονός ότι με λίγο χώρο σε κάποιο σκληρό δίσκο, μπορείς να δημιουργήσεις μια ιστοσελίδα, μπλογκ ή ένα προφίλ σε μια ιστοσελίδα κοινωνικών δικτύων. Η δεύτερη παράφραση έχει προταθεί από τον David Weinberger (2001) και αναφέρεται στην απήχηση που επιτυγχάνεται μέσω ενός μπλογκ ή ενός προφίλ σε μια ιστοσελίδα κοινωνικών δικτύων.
(18) Βλ. για παράδειγμα το βίντεο στο YouTube, Thessalonikios sto Newcastle, http://www.youtube.com/watch?v=bxagfhRlS94&feature=related.
(19) Βλ. το βίντεο στο YouTube, Άλ Τσαντίρι Νιούζ-Ο Θεσσαλονικιός ξαναχτύπησε, http://www.youtube.com/watch?v=3eNn-xv6kIU&feature=related, καθώς και το άρθρο της Χριστίνας Ταχιάου (2009) στην εφημερίδα Μακεδονία.