Thursday, December 16, 2010

Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΩΝ ΚΟΙΝΩΝΙΚΩΝ ΔΙΚΤΥΩΝ: ΟΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΠΡΟΕΚΤΑΣΕΙΣ: Μέρος 3ο

Σήμερα δημοσιεύουμε το τρίτο και τελευταίο μέρος του άρθρου μας για τα κοινωνικά δίκτυα.


Η Διάχυση της Δύναμης
Η δύναμη είναι ο τρόπος με τον οποίο καταφέρνουμε τα πράγματα. Η κοινωνική αλληλεπίδραση δεν είναι ένας σκοπός από μόνη της. Αλληλεπιδρούμε κοινωνικά προκειμένου να πετύχουμε στόχους. Και η επίτευξη των στόχων υποδηλώνει μια σχέση δύναμης. Οι παραδοσιακές μορφές της δύναμης, ειδικά σε οργανισμούς, ασκούνται μέσω συγκεντρωτικών και ιεραρχικών συστημάτων κυριαρχίας που ασκούν έλεγχο και δίνουν εντολές. Στον εικονικό κόσμο, η δύναμη μετατοπίζεται στις άκρες, στα περιθώρια, στην περιφέρεια. Η εικονική δύναμη εμπεριέχεται στα δίκτυα. Αυτό το φαινόμενο καλείται διάχυση της δύναμης (Fraser & Dutta, 2008, σ. 23).

Η διάχυση της δύναμης στον εικονικό κόσμο δε σημαίνει ότι ο οργανισμοί είναι ανίσχυροι. Η αρχική αντίδραση των οργανισμών, των επιχειρήσεων και των γραφειοκρατικών δομών στα κοινωνικά μέσα, θα είναι να αποκτήσουν έλεγχο πάνω τους προκειμένου να προστατεύσουν τις υπάρχουσες κοινωνικέ δομές και ιεραρχίες. Οι τεχνολογικές e-ξελίξεις (20) συναντούν αντίσταση, η οποία αρχικά σκοπεύει στο να ελέγξει το δυναμικό τους ως προς την εξυπηρέτηση των παλιών συστημάτων. Εντούτοις, τα ηλεκτρονικά κοινωνικά μέσα έχουν εκρηκτικές επιδράσεις στη δύναμη.
Οι ιστοσελίδες κοινωνικών δικτύων ευνοούν τη μετάβαση δύναμης από τους «επαγγελματίες» στους «ερασιτέχνες». Με τη διάχυση της κοινωνικής δύναμης στις άκρες, η τεχνολογία Web 2.0 (21) έχει σηματοδοτήσει μια e-κρηξη η οποία αποκαλείται η «εκδίκηση του ερασιτέχνη». Αυτή η μετάβαση δύναμης έρχεται σε αντίθεση με την κλασσική θεώρηση της ιστορίας, η οποία θεωρεί ότι η ιστορία φτιάχνεται από Μεγάλου Άνδρες• η θεώρηση αυτή έχει αμφισβητηθεί από άλλους συγγραφείς σε διάφορα πεδία της επιστήμης (Frangos & Frangos, 2009, σ. 64; Frangos, 2009).

Για παράδειγμα, το περιοδικό Times ανακήρυξε ως άτομο της χρονιάς για το 2006 «Εσένα» (You) (Εικόνα 2). Ναι εσένα, διότι εμείς με τη συμμετοχή μας, έχουμε δείξει την τεράστια κοινωνική απήχηση των ιστοσελίδων κοινωνικών δικτύων YouTube, MySpace, Facebook κλπ. (Grossman, 2006). Επίσης, η «εκδίκηση του ερασιτέχνη» φαίνεται περισσότερο στη δημοσιογραφία των μπλογκ, όπου η έκφραση των απόψεων δεν υπόκειται σε ιδρυματικό ή οργανωτικό έλεγχο κάθετων δομών – όπως η κλασσική δημοσιογραφία – αλλά είναι ελεύθερη περιορισμών. Η δημοσιογραφία στα μπλογκ έχει κατηγορηθεί για έλλειψη αξιοπιστίας και επιστημονικότητας, αλλά οι Fraser & Dutta (2008, σ. 223-226) ισχυρίζονται ότι είναι μια άλλη μάχη για δύναμη.


Η διάχυση της δύναμης φαίνεται επίσης στην αγορά και τις επιχειρήσεις. Το κατέβασμα τραγουδιών μέσω Internet (22) και το iPod ανάγκασε το μοντέλο των Τεσσάρων Μεγάλων Μουσικών Βιομηχανιών μουσικής (Big Four = EMI, Universal Music Group, Warner Music, Sony BMG) να προσαρμοστεί στο νέο τοπίο και να υιοθετήσει νέο επιχειρησιακό μοντέλο που λαμβάνει υπόψη την τεχνολογία του διαδικτύου Web 2.0 (Music 2.0). Μέσα στις επιχειρήσεις η τεχνολογία των ΙΚΔ αποτελεί μια απειλή για την κάθετη οργάνωση δύναμης και γνώσης. Η πρωτοβουλία και η καινοτομία δεν είναι πλέον προνόμιο μόνο των ιεραρχικά ανώτερων, αλλά ενθαρρύνεται η αποκεντρωμένη συνεργασία και η ανοιχτή καινοτομία.


Η πιο έντονη εκδήλωση της διάχυσης δύναμης φαίνεται στην πολιτική. Οι πολιτικοί έχουν αναγνωρίσει ότι οι ΙΚΔ συντηρούν κοινωνική δύναμη, και την χρησιμοποιούν. Για παράδειγμα η πετυχημένη προεκλογική εκστρατεία του Barak Obama στηρίχθηκε στην κατανόηση του δυναμικού του Διαδικτύου και των ΙΚΔ (Lee, 2009, σ. 164; Milkis & Rhodes, 2009, σ. 2). Ταυτόχρονα όμως, η διάχυση της δύναμης στις ΙΚΔ, ευνοεί και την περαιτέρω «πολιτική ενασχόληση» κάθε χρήστη, ο οποίος μπορεί να επικοινωνεί με πολιτικά πρόσωπα άμεσα χωρίς να υπάρχουν κάθετες δομές (Chadwick, 2006). Τέλος, η τεχνολογία Web 2.0 δημιούργησε και την ηλεκτρονική διακυβέρνηση (e-government), όπου οι αγκυλώσεις της γραφειοκρατίας αντιμετωπίζονται (Chadwick & May, 2003, σ. 271). Τελικά, φαίνεται ότι το Διαδίκτυο μια μέρα ίσως διευκολύνει την πολιτική συμμετοχή με τέτοιο τρόπο ώστε να δώσει μια νέα σημασία στη λέξη δημοκρατία.

3. Συμπέρασμα

Στην παρούσα εργασία έγινε μια περιγραφή και αναφορά στον ορισμό των ιστοσελίδων κοινωνικών δικτύων και στον τρόπο λειτουργίας τους. Επιπλέον, τονίστηκαν οι κοινωνικές επιπτώσεις των ΙΚΔ οι οποίες είναι: ο κατακερματισμός της ταυτότητας, ο εκδημοκρατισμός του στάτους και η διάχυση της δύναμης. Οι συνέπειες αυτές αλλάζουν την παραδοσιακή μορφή της κοινωνίας και αξίζουν μελέτη για να κατανοηθούν περισσότερο και να προσδιοριστεί ο ρόλος τους στη σημερινή κοινωνική οργάνωση.


Σημειώσεις
(20) Στα Αγγλικά έχει εισαχθεί ο νεολογισμός e-ruption, που σημαίνει τεχνολογική έκρηξη και κατ’ επέκταση εξέλιξη. Από το electronic και το eruption (έκρηξη).
(21) Η τεχνολογία του διαδικτύου κατά την οποία οι χρήστες φτιάχνουν το περιεχόμενο του Διαδικτύου, όπως μπλογκ (blog), ΙΚΔ (MySpace , Facebook, YouTube). Συγκεριμένα, ο Καραμπάσης (2008, σ. 9) ορίζει το Web 2.0 ως εξής: «Web 2.0 ή social web. Αν και ο όρος παραπέμπει σε μια «επόμενη γενιά» του web, δεν αναφέρεται σε μια αναθεώρηση των τεχνικών που προσδιορίζουν την αρχιτεκτονική του αλλά στους διαφορετικούς τρόπους με τους οποίους έχει αρχίσει να χρησιμοποιείται η πλατφόρμα του web. Νέα συστήματα που έχουν ως πυρήνα τους μεγάλες δυνητικές ομάδες από απλούς χρήστες, υπηρεσίες φιλοξενίας ψηφιακού περιεχομένου και interfaces που προσφέρουν τις υπηρεσίες αυτές χωρίς να απαιτούν καμία ιδιαίτερη τεχνογνωσία από πλευράς των χρηστών τους και κανενός είδους άμεση χρηματική επιβάρυνση έρχονται σιγά σιγά στο προσκήνιο και καταλαμβάνουν ένα τεράστιο κομμάτι της online δραστηριότητας. Τα blogs, τα wikis, τα social bookmarking και networking sites, αποτελούν τους πυλώνες ενός φαινομένου όπου όχι μόνο οι ειδικοί σε θέματα υπολογιστών αλλά ο απλός πλέον κόσμος, ο πολίτης, κάνοντας χρήση των νέων μέσων μετατρέπεται σιγά-σιγά από παθητικός ακροατής, τηλεθεατής και αναγνώστης, από παθητικός καταναλωτής δηλαδή μιντιακών προϊόντων , σε ενεργητικό παραγωγό, χρήστη και αναζητητή περιεχομένου.» Από την τελευταία φράση του Καραμπάση (2008, σ. 9), έχει εισαχθεί ο αγγλικός νεολογισμός prosumer (produce + consumer), που συμπεριλαμβάνει την έννοια του χρήστη καταναλωτή ο οποίος είναι ταυτόχρονα ενεργητικός παραγωγός.
(22) Η πιο γνωστή ιστοσελίδα για κατέβασμα τραγουδιών από το Διαδίκτυο ήταν το Napster. Bλ. Το αφιέρωμα του περιοδικού Business Week (τχ. 14 Αυγούστου 2000) για το Napster και ειδικά του άρθρο του Ante (2000). To Napster έκλεισε το 2001.


Ξενόγλωσση Βιβλιογραφία

Ante, S.Ε., 2000, “Inside Napster”, BusinessWeek, τχ. 3694; 14 Αυγούστου, σ. 112, διαθέσιμο από http://www.businessweek.com/2000/00_33/b3694001.htm.

Barlow, J.P., 1996, A Declaration of the Independence of Cyberspace, διαθέσιμο από: http://homes.eff.org/~barlow/Declaration-Final.html


Bates, S., 2008, “Bhutto's son appeals for privacy”, Guardian, 8 Ιανουαρίου, διαθέσιμο από http://www.guardian.co.uk/world/2008/jan/08/pakistan.stephenbates.


Boyd, D.M. & Ellison, N.B., 2008, “Social Network Sites: definition, history, and Scholarship”, Journal of Computer-Mediated Communication, 13 (1), σ. 210-230.


Chadwick, A. & May, C., 2003, “Interaction between States and Citizens in the Age of the Internet: “e-Government” in the United States, Britain, and the European Union”, Governance: An International Journal of Policy, Administration, and Institutions, 16 (2), σ. 271–300.


Chadwick, A., 2006, Internet Politics: States, Citizens, and New Communication Technologies, New Yorkκ, Oxford University Press


Coutu, D., 2007, “We Googled You”, Harvard Business Review, 85 (6), σ. 37-47.


Frangos, C.C. & Frangos, C.C., 2009, “George Higoumenakis (1895-1983): Greek Dermatologist”, Journal of Medical Biography, 17 (2), σ. 64-72.


Frangos, C.C., 2009, “Towards a realistic approach to medical biography”, Journal of Medical Biography, υπό έκδοση.


Fraser, Μ. & Dutta, S., 2008, Throwing Sheep in the Boardroom: How online social networking will transform your life, work and world, West Sussex, England, Wiley.


Grossman, L., 2006, “Time's Person of the Year: You”, Times, 13 Δεκεμβρίου, διαθέσιμο από http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,1569514,00.html.


Lee, J.H., 2009, “Internet Politics: Is it Another New Media with Politics, or Business, as Usual?”, Review of Communication, 9 (2), σ. 164-167.


Milkis, S.M. & Rhodes, J.H., 2009, “Barack Obama, the Democratic Party, and the Future of the “New American Party System””, The Forum, 7 (1), article 7.


Nan Lin, 2001, Social Capital: A theory of social structure and Action, New York, Cambridge University Press.


Nizza, M., “Prankster Playing Bhutto’s Son on Facebook Fools News Outlets”, The Lede: The New York Times blog, 2 Ιανουαρίου, διαθέσιμο από http://thelede.blogs.nytimes.com/2008/01/02/prankster-playing-bhuttos-son-on-facebook-fools-news-outlets/.


Sage, Α., 2008, “Facebook 'president' traps French media in web of deceit”, The Times, 12 Ιανουαρίου, διαθέσιμο από http://www.timesonline.co.uk/tol/news/world/europe/article3173279.ece.

Sundén, J., 2003, Material Virtualities, New York, Peter Lang.

Weinberger, D., 2001, “Weblog Stat Questions“, JOHO the Blog: David Weinberger's Weblog, 19 Δεκεμβρίου, διαθέσιμο από: http://urlizer.com/00/1856/.


Wellman, B., Quan Haase, A., Witte, J., & Hampton, K., 2001, “Does the Internet Increase, Decrease, or Supplement Social Capital? Social Networks, Participation and Community Commitment”, American Behavioral Scientist, 45 (3), σ. 436-455


Zafiropoulos, Κ. & Vrana, V., 2008, “A Social Networking Exploration of Political Blogging in Greece”, σε: M.D. Lytras, J.M. Carroll, E. Damiani, & R.D. Tennyson (Επιμ.), Emerging Technologies and Information Systems for the Knowledge Society, Berlin / Heidelberg, Springer, σ. 573-582.


Ελληνόγλωσση Βιβλιογραφία

Καραμπάσης, Ζ., 2008, Το blogging στην Ελλάδα: προφίλ, κίνητρα και πρακτικές των ελληνόφωνων bloggers, Μεταπτυχιακή Διπλωματική εργασία, Αθήνα, Τμήμα Ψυχολογίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο.


Κυριακόπουλος, Α., 2009, «Η πρώτη σύλληψη στο Facebook», Ελευθεροτυπία, 16 Ιουνίου, σ. 46.

Ταχιάου, Χ., 2009, Η μπίχλα του Άμστερνταμ, τα κάστρα του Νιούκασλ και ο… Λαζόπουλος, Μακεδονία, 14 Ιουνίου, διαθέσιμο από http://www.makthes.gr/index.php?name=News&file=article&sid=40355.

No comments: